Giáo trình điện tử
Phương pháp nghiên cứu tài liệu
trong nghiên cứu khoa học

MỤC LỤC

Phần 5. Kĩ thuật soạn thảo tài liệu khoa học

Thiết kế bài thuyết trình khoa học

Mở đầu

Thuyết trình là một trong những phương thức hiệu quả giúp truyền đạt thông tin một cách thuyết phục đến một nhóm đối tượng nghe nhất định. Tuỳ mỗi lĩnh vực và nhóm đối tượng nghe mà có những phương pháp chuẩn bị, thiết kế và thuyết trình khác nhau. Trong nhà trường và các đơn vị nghiên cứu, với các mục tiêu đặc thù có định hướng giáo dục và khoa học, việc thiết kế và thực hiện một bài thuyết trình rất cần có những lưu ý riêng.

Khả năng nói và thuyết trình trước đám đông đòi hỏi một quá trình rèn luyện lâu dài, cả về tâm lí lẫn khả năng kiểm soát ngôn ngữ. Có một điều hơi đáng tiếc là trong rất nhiều năm, nền giáo dục Việt Nam chưa khuyến khích một cách đại trà trong toàn hệ thống các phương pháp và hình thức dạy học giúp học sinh rèn luyện và phát triển khả năng thuyết trình và đối thoại trước đám đông, dẫn đến việc thói quen học thuộc lòng - nhớ - đọc lại trở thành phổ biến trong đại bộ phận học sinh. May mắn là những năm gần đây đã có những dấu hiệu chuyển biến tích cực, học sinh - sinh viên được khuyến khích phát biểu - đối thoại nhiều hơn trong lớp học, các hình thức dạy học có tổ chức thuyết trình được khuyến khích, thậm chí bắt buộc, ngày càng nhiều hơn, đặc biệt là ở các trường đại học.

Tuy nhiên, cho tới nay, một phần không nhỏ các bài thuyết trình khoa học - giáo dục trong nhà trường vẫn còn mang đậm tính kĩ thuật nhiều hơn là phương pháp. Có nghĩa là, nhiều tính năng (hình ảnh, màu sắc, hiệu ứng trình diễn, tỉ lệ trình bày các thành phần,...) của các công cụ thiết kế bài thuyết trình (Microsoft PowerPoint, OpenOffice Impress,...) bị khai thác một cách không có chọn lọc, không phù hợp với đặc thù về mục đích khoa học và giáo dục. Bên cạnh đó, còn có vấn đề về phương pháp xây dựng nội dung cho bài thuyết trình sao cho chặt chẽ, có tính thuyết phục cao, và cách thức thuyết trình, mà không ít người chỉ làm một việc cực kì đơn giản và... nhàm chán (!): chiếu bản phim (slide/diapositive), quay lưng lại cử toạ và... đọc.

Phần cuối cùng của giáo trình này sẽ trình bày một số nguyên tắc cơ bản nhất, mong đem lại đôi điều "cũ người mới ta" về mặt phương pháp thuyết trình trong khoa học và giáo dục.