Meresci

Giáo trình điện tử
Phương pháp nghiên cứu tài liệu
trong nghiên cứu khoa học

ULP

MỤC LỤC

Meresci > Khai thác thông tin từ tài liệu khoa họcVấn đề chuẩn hoá các quy tắc trình bày tham khảo của Việt Nam > Tài liệu điện tử
Giới thiệu giáo trình

Tác giả

Kiểm tra đầu vào

Phần 1. Các bước triển khai một đề tài nghiên cứu khoa học

Phần 2. Phương pháp tìm kiếm tài liệu tham khảo khoa học

Phần 3. Khai thác thông tin từ tài liệu khoa học

Phần 4. Phương pháp viết tài liệu khoa học

Phần 5. Kĩ thuật soạn thảo tài liệu khoa học 

Kiểm tra đầu ra

Phản hồi kết quả

Thư mục

Phần 3. Khai thác thông tin từ tài liệu khoa học



Vấn đề chuẩn hoá các quy tắc trình bày tham khảo của Việt Nam

Tài liệu điện tử

Dựa trên các nội dung trong phần Danh mục tài liệu tham khảo cho tài liệu điện tử và cấu trúc chung cho một biểu tham khảo ở Việt Nam, có thể thiết kế một mẫu chung cho biểu tham khảo của các tài liệu điện tử như sau:

Số thứ tự (chấm, khoảng trắng) Tác giả (chấm, khoảng trắng) Năm (chấm, khoảng trắng) Nhan đề (khoảng trắng) [phương tiện] (chấm, khoảng trắng) Ngày tháng đăng và/hoặc ngày tháng năm cập nhật (nguyên ngữ của tài liệu gốc) (khoảng trắng) [tham khảo ngày tháng năm] (chấm, khoảng trắng) Chủ nhiệm xuất bản (chấm, khoảng trắng). Địa chỉ truy cập (hai chấm, khoảng trắng) <tên hoặc địa chỉ truy cập đến tài liệu> (chấm hết biểu tham khảo)

Trong đó:

  • xếp chung và đánh số thứ tự liên tục với các tài liệu khác;
  • các quy định cho các dẫn tố tương đương trong các tài liệu khác được áp dụng tương tự;
  • phương tiện phát hành có thể là "CD-ROM", "DVD", "trực tuyến"... đặt trong ngoặc vuông, viết bằng tiếng Việt;
  • ngày tham khảo bắt buộc phải có, bằng tiếng Việt, ghi theo quy định hiện hành,
    • đây là vấn đề quan trọng, vì có thể có những thay đổi sau thời điểm tham khảo, dẫn đến việc không tìm thấy thông tin chính xác khi đối chiếu, kiểm chứng;
  • địa chỉ truy cập thể hiện được đường truy cập đến đúng vị trí bắt đầu của phần tài liệu được tham khảo (trang tiếp đón nếu là toàn bộ website), đặt trong cặp dấu <>, không gạch chân,
    • có dấu gạch chân sẽ dẫn đến không phân biệt được khi trong địa chỉ có dùng dấu gạch dưới.

Như vậy về căn bản, một biểu tham khảo cho tài liệu điện tử chỉ khác so với tài liệu in ở ba điểm:

  • có chú thích phương tiện phát hành ngay sau nhan đề phần tài liệu được tham khảo, trong ngoặc vuông;
  • có ghi chú ngày tham khảo để đối chiếu khi tài liệu được cập nhật, hoặc kiểm tra khi tài liệu không còn tồn tại nữa;
  • thay cho thông tin ấn loát là thông tin về địa chỉ truy cập đến đúng vị trí bắt đầu phần tài liệu được tham khảo.
Cả ba dẫn tố này đều là bắt buộc, nhằm đảm bảo các yêu cầu kiểm tra, đối chiếu về tính xác thực của thông tin được trích dẫn.
Về đầu trang
Các ví dụ đối với tài liệu điện tử trực tuyến

Có nhiều loại tài liệu điện tử khoa học khác nhau. Nhưng dù là loại nào, khi trích dẫn khoa học đều tuân theo những quy định cơ bản như các loại tài liệu khác, để trả lời các câu hỏi nhận diện tài liệu tham khảo: Ai? Khi nào? Cái gì? Ở đâu?

Đối với các tài liệu trực tuyến, nếu đó là tài liệu xuất bản chính thức dạng in, và chỉ dùng Mạng như một phương tiện phân phối mới, thì tài liệu vẫn được trình bày trích dẫn như bình thường. Còn đối với các tài liệu "thuần tuý" điện tử trực tuyến, có những dạng chủ yếu qua các ví dụ sau:

  • phần tham khảo là toàn bộ website: 
    • Encyclopedia of Life Sciences [trực tuyến]. 2006. Last updated 16 Apr 2007 [tham khảo  11/06/2007]. John Wiley & Sons. Địa chỉ truy cập:  <http://www.mrw.interscience.wiley.com/emrw/047001590X/
      home/SampleContent.html>.
    • Fridlund AJ. 2007. Introduction to Psychology [trực tuyến]. Spring quarter [tham khảo 11/06/2007]. Life Sciences Computing Facility, University of California, Santa Barbara. Địa chỉ truy cập: <http://mentor.lscf.ucsb.edu/course/spring/psyc001/>.
    • Service des bibliothèques de l'Université de Québec à Montréal. 2006. InfoSphère [trực tuyến]. Version 2, mise à jour le 9 mai 2006 [tham khảo 08/05/2007]. Université de Québec à Montréal. Địa chỉ truy cập: <http://www.bibliotheques.uqam.ca/InfoSphere/index.html>.
  • phần tham khảo là một phần của website: 
    • nếu một phần đó không tách biệt, chỉ cần bổ sung tựa của phần được tham khảo ngay sau nhan đề hay tên của website:
      • Fridlund AJ. 2007. Introduction to Psychology [trực tuyến]. Spring quarter [tham khảo 11/06/2007]. Sleep and dreaming. Life Sciences Computing Facility, University of California, Santa Barbara. Địa chỉ truy cập: <http://mentor.lscf.ucsb.edu/course/spring/psyc001/>.
    • nếu một phần đó là một đơn vị nội dung tương đối độc lập, của một hoặc một nhóm tác giả khác với tài liệu chủ, hoặc là một bài báo của tạp chí trực tuyến, cách trình bày tương tự như tài liệu in, bổ sung thêm ba dẫn tố chuyên biệt cho tài liệu điện tử:
      • Koornneef M, Scheres S. 2001. Arabidopsis thaiana as an experimental organism [trực tuyến]. In: Encyclopedia of Life Sciences. Article Online Posting Date: April 19 [tham khảo 11/06/2007]. John Wiley & Sons. Địa chỉ truy cập:  <http://www.mrw.interscience.wiley.com/emrw/047001590X/
        els/article/a0002031/current/html>.
      • Jones R. 2007. Learning to Pay Attention [trực tuyến]. Published: May 8 [tham khảo 11/06/2007]. PLoS Biology, 5(6). Địa chỉ truy cập: <http://biology.plosjournals.org/perlserv/? request=forward-links&doi=10.1371/journal.pbio.0050166>.
Về đầu trang
Những điều cần tránh

Hiện nay có không ít người vẫn có thói quen liệt kê trong danh mục tài liệu tham khảo một mục riêng với tên gọi "Tài liệu Internet" hoặc tương tự.

Ví dụ:

" [...]
TÀI LIỆU INTERNET
11. http://www.khoahocphothong.com.vn
12. http://www.vndgkhktnn.vietnamgateway.org/
13. http://www.skhcn.vinhlong.gov.vn/
ThongTin/tabid/59/categoryId/53/
     itemId/114/Default.aspx
14. http://www.vietlinh.com.vn/dbase/LVTLNDShowContent.asp?ID=50"

Khi diễn giải ra, trình bày một biểu tham khảo "tài liệu Internet" theo kiểu này cũng giống như trình bày biểu tham khảo của một tài liệu in (ví dụ: sách) như sau:

"Số thứ tự. Địa chỉ thư viện. Vị trí kệ sách. Số hiệu cuốn sách."

Thậm chí, như trong ví dụ này, các tài liệu số 11 và 12 chỉ dừng lại ở "Địa chỉ thư viện". 

Như vậy, với đặc thù của tài liệu trực tuyến, cách trình bày này chỉ giúp trả lời được câu hỏi duy nhất: Ở đâu? Tất cả các dẫn tố cơ bản còn lại giúp biết được Ai, Cái gì, Khi nào đều bị thiếu, chưa kể đến những dẫn tố đặc thù (phương tiện, ngày cập nhật, ngày tham khảo,) như đã trình bày ở trên.

Về đầu trang
Trang trước Trang chính Trang sau
Tác giả @ Meresci - 2007 Cập nhật: 11/06/2007