Giới
thiệu giáo
trình
Tác
giả
Kiểm
tra đầu vào
Phần
1. Các bước triển khai
một đề tài nghiên cứu khoa học
Phần
2. Phương pháp
tìm kiếm tài liệu tham khảo khoa học
Phần
3. Khai thác
thông tin từ tài liệu khoa học
Phần
4. Phương
pháp viết tài liệu khoa học
Phần
5. Kĩ thuật soạn thảo
tài liệu khoa học
Kiểm
tra đầu ra
Phản
hồi kết quả
Thư mục |
Phần
3. Khai thác thông tin từ tài liệu khoa
học
Vấn đề
chuẩn hoá các quy tắc trình
bày tham khảo của Việt Nam
Tài liệu điện tử
Dựa
trên các nội dung trong phần Danh mục
tài liệu tham khảo cho tài liệu điện tử
và cấu trúc chung cho một biểu tham khảo ở Việt
Nam,
có thể thiết kế một mẫu chung cho biểu tham khảo của
các
tài liệu điện tử như sau:
Số thứ tự (chấm,
khoảng trắng) Tác
giả
(chấm, khoảng trắng) Năm
(chấm, khoảng trắng) Nhan
đề (khoảng trắng) [phương
tiện] (chấm,
khoảng trắng) Ngày
tháng đăng và/hoặc ngày tháng
năm cập nhật (nguyên
ngữ của tài liệu gốc) (khoảng trắng) [tham khảo ngày
tháng năm] (chấm, khoảng trắng) Chủ nhiệm xuất bản
(chấm, khoảng trắng). Địa
chỉ truy cập (hai chấm, khoảng trắng) <tên hoặc địa
chỉ truy cập đến tài liệu> (chấm
hết biểu tham khảo) |
Trong
đó:
- xếp chung và đánh
số thứ tự liên tục với các tài liệu
khác;
- các quy định cho
các dẫn tố tương đương trong các tài
liệu khác được áp dụng tương tự;
- phương tiện phát
hành có thể
là "CD-ROM", "DVD", "trực tuyến"... đặt trong ngoặc
vuông,
viết bằng tiếng Việt;
- ngày tham khảo bắt buộc phải
có, bằng tiếng Việt, ghi theo quy định hiện hành,
- đây là vấn đề
quan trọng, vì
có thể có những thay đổi sau thời điểm tham khảo,
dẫn đến
việc không tìm thấy thông tin
chính
xác khi đối chiếu, kiểm chứng;
- địa chỉ truy cập thể hiện được đường
truy cập đến
đúng vị trí bắt đầu của phần tài liệu
được tham
khảo (trang tiếp đón nếu là toàn bộ website), đặt trong
cặp dấu <>, không gạch chân,
- có dấu gạch chân
sẽ dẫn đến không phân biệt được khi trong địa chỉ
có dùng dấu gạch dưới.
Như vậy về căn bản, một biểu tham khảo cho
tài liệu điện tử chỉ khác so với tài
liệu in ở ba điểm:
- có chú
thích phương
tiện phát hành ngay sau nhan đề phần
tài liệu được tham khảo, trong ngoặc vuông;
- có ghi chú ngày tham khảo
để đối chiếu khi tài liệu được cập nhật, hoặc kiểm tra khi
tài liệu không còn tồn tại nữa;
- thay cho thông tin ấn
loát là thông tin về địa chỉ truy cập đến
đúng vị trí bắt đầu phần tài liệu được
tham khảo.
Cả ba dẫn tố này đều là bắt buộc,
nhằm đảm bảo các yêu cầu kiểm tra, đối chiếu về
tính xác thực của thông tin được
trích dẫn.
Các
ví dụ đối với tài liệu điện tử trực tuyến
Có nhiều loại
tài liệu điện tử khoa
học khác nhau. Nhưng dù là loại
nào, khi
trích dẫn khoa học đều tuân theo những quy định cơ
bản như
các loại tài liệu khác, để trả lời
các
câu hỏi nhận diện tài liệu tham khảo: Ai? Khi nào? Cái gì?
Ở đâu?
Đối với các tài liệu
trực tuyến, nếu
đó là tài liệu xuất bản
chính thức dạng in,
và chỉ dùng Mạng như một phương tiện
phân phối mới,
thì tài liệu vẫn được trình
bày
trích dẫn như bình thường. Còn đối với
các
tài liệu "thuần tuý" điện tử trực tuyến,
có những
dạng chủ yếu qua các ví dụ sau:
- phần
tham khảo là toàn bộ website:
- Encyclopedia of Life Sciences
[trực tuyến]. 2006. Last updated 16 Apr 2007 [tham khảo
11/06/2007]. John
Wiley & Sons. Địa chỉ truy cập:
<http://www.mrw.interscience.wiley.com/emrw/047001590X/
home/SampleContent.html>.
- Fridlund
AJ. 2007. Introduction
to Psychology
[trực tuyến]. Spring quarter [tham khảo 11/06/2007]. Life Sciences
Computing Facility, University of California, Santa Barbara. Địa chỉ
truy cập:
<http://mentor.lscf.ucsb.edu/course/spring/psyc001/>.
- Service des
bibliothèques de
l'Université de Québec à
Montréal. 2006.
InfoSphère
[trực tuyến]. Version 2,
mise à jour le 9 mai 2006 [tham khảo 08/05/2007].
Université de Québec à
Montréal. Địa chỉ
truy cập:
<http://www.bibliotheques.uqam.ca/InfoSphere/index.html>.
- phần
tham khảo là một phần của website:
- nếu một phần đó không tách
biệt, chỉ cần bổ sung tựa của phần được tham khảo ngay sau
nhan đề hay tên của website:
- Fridlund AJ. 2007. Introduction to Psychology
[trực tuyến].
Spring quarter [tham khảo 11/06/2007]. Sleep
and dreaming. Life Sciences Computing
Facility, University of California, Santa Barbara. Địa chỉ truy cập:
<http://mentor.lscf.ucsb.edu/course/spring/psyc001/>.
- nếu một phần đó
là một đơn vị
nội dung tương đối độc
lập,
của một hoặc một nhóm tác giả khác với
tài
liệu chủ, hoặc là một bài báo của tạp
chí
trực tuyến, cách trình bày tương tự
như tài
liệu in, bổ sung thêm ba dẫn tố chuyên biệt cho
tài
liệu điện tử:
- Koornneef M, Scheres S. 2001. Arabidopsis thaiana
as an experimental organism [trực tuyến]. In: Encyclopedia of Life
Sciences. Article
Online Posting Date: April
19 [tham khảo 11/06/2007]. John
Wiley & Sons. Địa chỉ truy cập:
<http://www.mrw.interscience.wiley.com/emrw/047001590X/
els/article/a0002031/current/html>.
- Jones
R. 2007. Learning to Pay Attention [trực tuyến]. Published: May 8 [tham khảo
11/06/2007]. PLoS Biology,
5(6). Địa chỉ truy cập:
<http://biology.plosjournals.org/perlserv/?
request=forward-links&doi=10.1371/journal.pbio.0050166>.
Những điều cần tránh
Hiện nay có không
ít người vẫn
có thói quen liệt kê trong danh mục
tài liệu
tham khảo một mục riêng với tên gọi "Tài
liệu
Internet" hoặc tương tự.
Ví
dụ:
" [...]
TÀI LIỆU
INTERNET
11.
http://www.khoahocphothong.com.vn
12.
http://www.vndgkhktnn.vietnamgateway.org/
13.
http://www.skhcn.vinhlong.gov.vn/ThongTin/tabid/59/categoryId/53/
itemId/114/Default.aspx
14.
http://www.vietlinh.com.vn/dbase/LVTLNDShowContent.asp?ID=50"
Khi diễn giải ra, trình
bày một biểu tham
khảo "tài liệu Internet" theo kiểu này cũng giống
như
trình bày biểu tham khảo của một tài
liệu in
(ví dụ: sách) như sau:
"Số thứ tự. Địa chỉ thư viện.
Vị trí kệ sách. Số hiệu cuốn sách."
Thậm chí, như trong
ví dụ này, các tài liệu số
11 và 12 chỉ dừng lại ở "Địa chỉ thư viện".
Như vậy, với đặc thù của
tài liệu trực
tuyến, cách trình bày này
chỉ giúp
trả lời được câu hỏi duy nhất: Ở đâu? Tất
cả các dẫn tố cơ bản còn lại giúp biết
được Ai, Cái gì,
Khi nào
đều bị thiếu, chưa kể đến những dẫn tố đặc thù (phương tiện,
ngày cập nhật, ngày tham khảo,) như đã
trình bày ở trên.
|