PGS-TS Trần Thanh Ái, Khoa Sư phạm, Đại học Cần Thơ
(Tham luận trình bày tại hội thảo khoa học về đổi mới căn bản và toàn diện tháng 12/2011 tại Đại học Cần Thơ, có sự hiện diện của Bộ trưởng Phạm Vũ Luận và phái đoàn cấp cao của Bộ GD&ĐT)
Ngày 9/11/2011, Chương trình phát triển LHQ (UNDP) công bố báo cáo phát triển con người, theo đó, nước ta được xếp hạng 128/187 quốc gia, trong khu vực ASEAN chỉ đứng trên Lào và Campuchia. “Nếu dựa vào số liệu của báo cáo phát triển con người của UNDP, thành tích giáo dục của Việt Nam dường như đang thụt lùi” (Giáp văn Dương, 2011, tr. 25).
Đi vào những vấn đề cụ thể, chỉ cần lướt qua báo chí Việt Nam trong những ngày trước và sau Ngày Nhà giáo Việt Nam vừa qua cũng có thể cảm nhận được rằng ngành giáo dục, nhất là giáo dục phổ thông, còn có quá nhiều vấn đề bất cập cần phải giải quyết. Giáo viên đương nhiệm thì mệt mỏi, không an tâm công tác, chất lượng đào tạo thì phập phồng (học sinh lớp 7 nhưng mù chữ, báo Thanh Niên, 5/12/2011), thi cử thì nhếch nhác (như vụ sửa đáp án tùy tiện trong kỳ thi Tú tài 2011 vừa qua ở ĐBSCL), sách giáo khoa “chuẩn mà không chuẩn”, “không thể liệt kê hết sạn” (báo Tuổi trẻ, 5-6-7-8/12/2011), hiện tượng học sinh bỏ học ngày càng tăng... Ngành sư phạm ở các đại học thì ngày càng mất dần sức hút đối với thí sinh thi vào đại học, nên không thể tuyển chọn được người tài... Tóm lại, như tựa một bài báo nói về tình hình dạy văn, giáo dục nước ta hiện nay như là một “bức tranh không hồn” (báo Thanh Niên, 6/12/2011).
Trong bài tham luận này, tôi chỉ đề cập đến một số vấn đề cơ bản cần giải quyết để đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục của nước ta. Điều đó có nghĩa là còn nhiều vấn đề cơ bản khác cần phải giải quyết để khắc phục những nhược điểm và khuyết tật hiện nay, để thực sự đưa giáo dục trở thành quốc sách của đất nước.